واحد ارتباطات و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و هنر،این فضای موثر و مفید که در نازل ترین سطح آن؛ در بیانات و شعارها و خصوصا برنامه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نامزدهای انتخاباتی شکل گرفت، جلوه ای ناب از جمهوریت نظام را متبلور و علیرغم بد سلیقگی برخی از نهادها، فضایی از اعتماد، رقابت و مسئولیت را ممکن ساخت که در دامن آن حماسه با عظمت سیاسی ملت ایران رقم خورد. 

دانانیوز: فرامرز اکرمی * -  پرهیز از خود محوری و روی کردن به قانون مداری؛ در طی ماه گذشته و خصوصا هفته های اخیر و در راستای موضوع انتخابات ریاست جمهوری، فضای پر شکوهی از فرصت ها برای حضور و تجلی خرد جمعی در چارچوب گفتمان های کارشناسان، متخصصین، نخبگان و هیجانات مردمی فراهم آمد. 

این فضای موثر و مفید که در نازل ترین سطح آن؛ در بیانات و شعارها و خصوصا برنامه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نامزدهای انتخاباتی شکل گرفت، جلوه ای ناب از جمهوریت نظام را متبلور و علیرغم بد سلیقگی برخی از نهادها، فضایی از اعتماد، رقابت و مسئولیت را ممکن ساخت که در دامن آن حماسه با عظمت سیاسی ملت ایران رقم خورد. و صد البته در این فرآیند آنچه که مدّ نظر و مطالبه مردمی و مایه امیدواری آنان است آن است که فارغ از میزان کاربردی بودن برنامه ها و آنچه شعار داده شد، حداقل فضای مساعد فراهم شده برای گفتگو و تعامل، خصوصا پس از پیروزی جناح اصلاحات و اعتدال که منادی ضرورت اعتدال و اصلاح و مدعی تکاثر و متقبل فضای چند صدایی، تحمل و ظرفیت هستند، ادامه یابد و از این طریق فرصت های میمون و خجسته ای برای تبادل آراء و در نتیجه به میدان آمدن و حاکمیت خرد جمعی برای رفع مشکلات و مصائب مختلف مادی و زدودن دردها، آلام و رنج های حاصل از آن برای ملت خوب و نجیب کشورمان از طریق مرور عملکرد ها و یادگیری و تصحیح عملکرد و رویکرد-ها و در نتیجه ارتقاء و رشد همه جانبه کشور فراهم گردد. 

در این رابطه چند نکته مقدماتی وجود دارد. نکته ابتدایی و بدیهی قضیه آن است، که اگر چه برنامه ها و راهکارهای ارائه شده از سوی کاندیدا ها برای حل مشکلات و معضلات مبتلابه، در بر دارنده بیان جامع، همه جانبه، دقیق و شفاف نحوه و راه حل تحقق اهداف و خواسته ها، مستند، دقیق و کارشناسی شده نبود، و متاسفانه برنامه های اظهار شده در اکثر موارد از چارچوب کلی¬گویی های نخ نما شده پا فراتر نبردند و مردم نیز به خوبی از این ضعف آشکار مطلع بوده و هستند، اما همین مردم با لمس حداقل فضای اعتدال و بوی شیرین صداقت و راستی به حداقل ها قناعت کردند تا برای کشورشان و آینده حماسه بسازند و گویی همین نکته بود که شعور مردم حقیقت شناس را به شور آورد و بستر احیای حیات اجتماعی، تعامل و هم افزایی حاصل از تحمل و تساهل را رقم زد.

 لذا متعاملاً در این ایام خجسته شاهد ظهور ظرفیت ها و رشد و ارتقاء مردم و تحول شکل آنها از توده ای درهم تنیده به ملتی منسجم و مصمم هستیم. بدون شک در سایه و فضای پر و بال و جان گرفتن سیمرغ، انسجام ملت، بی شک نظام نیز به اوج شکوه و اقتدار خود خواهد رسید و میوه بالندگی ملت؛ نظامی شاداب و مطمئن به آینده خواهد بود. حمایت و تقویت مناسب و موافق این پدیده و اتکاء به این نعمت گرانقدر متعالی، پیش و بیش از هر چیز دیگری عزت و آینده تابناک نظام را بیمه خواهد کرد. که فرمود: إلم تر كيف ضرب الله مثلا كلمه طيبه كشجره طيبه إصلها ثابت و فرعها فى السمإ (سوره ابراهیم آیه 24).

 پس هر چه بهتر انسجام و اتحاد ملت را پاس بداریم و قدر بشناسیم که فرمود: "یدالله فوق ایدیهم(سوره فتح آیه10)" و از این سرمایه عظیم و پر برکت خدا دادی، حقیقی و بی بدیل که سرمایه اصلی کشور است غافل نشویم و از منادیان تفرقه بین مردم فاصله بگیریم و از پندارهای افراطی و ناشکیبا که به یقین فارغ از هر توجیهی جان به ملک شیطان سپرده اند و تکیه بر تکبر و غرور زده اند، فاصله بگیریم که فرمود: "سبحان الله عما یشرکون، (سوره طور آیه43)". به هر حال این فضا حاصل و نتیجه هر باور، منطق و یا رویکرد فکری و اجرایی که باشد، می توان حداقل 2 نکته کاربردی را از مرور و تجربه آن آموخت. 

یکی اینکه نظام باید شرایطی را پدید آورد که شرایط برای تحدید و تحقیر خرد و افکار جمعی و نماد ها و ابزار ظهور آن توسط دولت ها باز نباشد و در نتیجه اعمال دولت ها، موجب شکاف و فاصله بین باورها و اعتقادات مردم با آرمان ها و اصول نظام به جهت اعمال و عملکرد دولت و دولتیان و نهاد ها و افراد منصوب به آنها نگردد. خاصه آنکه دولت ها در ساختار حکومتی ما، ماهیتی انتزاعی و ناپایدار دارند و اعتبارشان را از مشروعیت حکومت می گیرند و خود دارای ماهیت مشخص حزبی با مسئولیت و اعتبار مستقل نیستند و در نتیجه کلیه نتایج و عوارض حاصل از عملکرد آنها در ابعاد و آثار مختلف آن گریبان گیر و به نوعی به حساب حکومت و اعتبار آن هزینه می شود. 

و دیگر آنکه، کارشناسان، خبر¬گان و افراد شاغل در نهاد های مسئول حکومتی و غیر حکومتی و خصوصا متخصصین و کارشناسان مراکز آموزشی و پژوهشی مستقل و اصحاب رسانه های جمعی که رسالت نمایندگی خرد جمعی ، نظارت و سخن گویی رسمی و غیر رسمی جامعه را بر عهده دارند و گوش و چشم بینا و شنوای یک جامعه مدنی محسوب و نمایندگی حقیقی جامعه را بر عهده دارند، آنچنان توسط محدودیت ها و مضایقه های رسمی و غیر رسمی در تنگنا و فشار قرار نگیرند که در ابراز و انعکاس نکته نظرات شان مردد و نگران باشند و از وا گویی و اظهار آن خودداری نمایند و یا مجبور به تحمل هزینه های گزاف در بیان آن باشند و یا صرفا در مواقع به تنگ آمده ای و فرصت های محدود که در چنین قافیه هایی مرسوم است، با هزار و یک قید به آنها فرصت بیان داده شود. بالعکس باید قدر این فرصت ها و ظرفیت ها برای انتقال بازخورد و خود بازبینی از حکومت دریغ و ضایع نگردد. که فرمود: "فانهم صنفان اما اخ لك فى الدين او نظير لك فى الخلق. نهج البلاغه، نامه 53، ص427". آنگونه باشد که این دلسوزان بتوانند نظراتشان را به گونه ای موثر ارائه دهند و انتظار پاسخگویی روشن و صریح از سوی دولت ها را داشته باشند نه شنیدن بافته های بی منطق و یک سویه، که همچنین فرمودند: " ... من از رسول خدا بارها شنیدم که می‏فرمود: هرگز امتی را پاک ـ از گناه ـ نخوانند که در آن امت حق ضعیف از قوی بدون ـ ترس و ـ لکنت‏زبان گرفته نشود (نهج البلاغه، نامه 53)". از سوی دیگر، رسانه ها و خصوصا رسانه ملی باید همیشه فراهم کننده فرصت های مساوی و عادلانه برای انعکاس نظرات اقشار مختلف مردم و خصوصا اقشار متخصص جامعه باشند. منفعل و مختصر عمل کردن رسانه ها نمی تواند آنها را در تعمیق و نفوذ اثرات مثبت یاری دهد. و در نتیجه این رسانه ها ضمن عدول از اعتبار نمایندگی افکار ملی، خود را به نمایندگی تنها بخشی از افکار نزول می دهند و در نتیجه فرصت مدیریت و نمایندگی کردن افکار جامعه را به رسانه های خارج از کشور واگذار می نمایند. چنین شرایطی البته آنها را حتی از ویژگی کاربردی و مفید مرسوم برای چنین رسانه هایی؛ در خصوص اثر گذاری درست بر تصمیم گیری آگاهانه توسط مسئولان و مدیران نظام و اطلاع رسانی، شفاف سازی و آگاهی رسانی شرایط برای توده مردم، برای اتخاذ تصمیمات درست و به موقع و مغتنم محروم می سازد. چنانکه مردم از کیفیت و ویژگی فراهم کردن بازخورد به موقع و موثر برای نظام و متوجه کردن حکومت و توده مردم در خصوص شرایط ویژه، برای فائق آمدن بر فواصل و شکاف های به وجود آمده و یا سایر مسائل و مشکلات محروم می گردند. 

دوم آنکه امروز باید برای حفظ وحدت و پیشبرد، ارتقاء و تعالی مستمر اهداف انقلاب، بیش از پیش قانون مداری و قانونمندی را پیشه خود قراردهیم. زیربنای چنین شرایطی قبل از هر چیز اعتراف و پایبندی به حقوق مردم است. مردم ایران را امروز باید، پس از گذشت 35 سال از انقلاب و تجربه فراز و فرودها و رویداد های مختلف تاریخی، پس و حتی پیش از وقوع انقلاب؛ براندازی یک نظام دیکتاتوری، مشارکت در بر پایی یک انقلاب شکوهمند، اداره جنگ و شرایط سخت حاصل از آن و پس از آن، تحریم و تهدید های مستمر و بسیاری رویداد های دیگر حاصل از شدائد و مصایب که سختی هر کدام از آنها به تنهایی یک ملت را از پای در می آورد؛ ملتی آبدیده و بلوغ یافته تلقی کرد. ایمان داشته باشیم که این مردم از هر کس دیگری بصیرتر، ذینفع تر و ذیصلاح تر برای مهندسی شرایط خود هستند و به اندازه کافی توانایی حفظ انقلاب و در صورت ضرورت اصلاح اصول آن و نیز حذف مشکلات قد کشیده در برابر مصالح و منافع کشورشان را دارند. همانگونه که مورد تاکید بزرگان و متخصصان سیاسی و اجتماعی است بازگشت به قانون و پیروی از آن ضروری ترین چاره برای حفظ وحدت و تداوم و استمرار همدلی مردم است تا بتوانند در کشاکش روزگار و مسائل حادث بر انقلاب تصمیم گیری و اعمال قدرت کنند و از سرمایه معنوی خود که عزت یافته از نام رب جلیل و خون سرخ شهدا است، حفاظت نمایند. بیایید به شایستگی این ملت ایمان آوریم و قانونمندی و قانون محوری را سر لوحه امور قراردهیم. 

* دکترای اقتصاد سیاسی و عضوهیئت علمی وزارت علوم